Bà Đinh Mí Khơn, một nghệ nhân tâm huyết có công truyền dạy hát dân ca, đánh dàn Pơ lơn khơn cho thế hệ trẻ trong làng T2-Bok Tới trăn trở : “ Văn hóa dân gian của dân tộc Ba-na lưu truyền và gìn giữ bao đời này là nhờ có thế hệ kế tiếp nhiệt tâm học hỏi, nhưng hôm nay các em  còn ít người mặn mà, số đông chỉ muốn nhảy hip-hop, nghe ráp, ca nhưng bài ca nhạc trẻ ... việc tìm một vài em ham thích để chỉ dạy như đếm trên đầu ngọn tay.” Anh Hồ Việt Quốc , cán bộ Trung tâm Văn hóa Thông tin –Truyền thông huyện tâm sự: “ Năm 2012, tỉnh tổ chức liên hoan đàn và hát dân ca, Hoài Ân không tham gia được là vì tìm người không đủ để xây dựng chương trình ...”.Thực trạng mai một các làng điệu dân ca, nhạc cụ dân tộc trong đời sống tinh thần của nhân dân đã biểu hiện rõ nét.

 Những cố gắng của ngành văn hóa

Để phát huy loại hình văn hóa dân gian đặc sắc của quê hương, bảo tồn truyền thống, khơi gợi niềm đam mê ca hát, phát huy các làn điệu dân ca vốn quen biết của người dân Hoài Ân, ngành Văn hóa huyện đã có nhiều nỗ lực, đề ra nhưng giải pháp, tổ chức các hoạt động kịp thời, khuyến khích các xã, thị trấn, cơ quan trường học lồng ghép tổ chức hoạt động lễ, hội, văn hóa văn nghệ quần chúng chú ý xây dựng loại hình hát dân ca, múa dân gian, biểu diễn nhạc cụ dân tộc.

Qua thực hiện đã có những kết quả bước đầu. Nổi bật có Phòng Giáo dục-Đào tạo huyện sau thời gian phát động đã tổ chức thành công Liên Hoan hát dân ca cho thầy cô giáo và học sinh lần thứ nhất được nhiều trường đồng thuận tham gia.Trường tiểu học Tăng Bạt Hổ tổ chức Liên hoan hát dân ca cấp trường được các bậc phụ huynh hưởng ứng và ủng hộ. Hội Phụ nữ huyện thành lập được Câu lạc bộ phụ nữ hát dân ca ở cấp thôn, xã Ân Tường Đông tổ chức Hội diễn văn nghệ quần chúng cấp xã có 6/6 thôn tham gia với chương trình có nội dung hát dân ca chiếm 60% tiết mục tại hội diễn. Ở huyện, ngoài việc cố gắng duy trì  tổ chức Liên hoan đàn hát dân ca, tổ chức sưu tầm khai thác các bài dân ca cổ, khuyến khích các nghệ nhân truyền dạy cho các thế hệ trẻ trong vùng biết hát, múa dân ca dân vũ... thì  trong các lần hội thi, hội diễn cấp huyện, Trung tâm VHTT-TT huyện luôn yêu cầu chương trình có hát dân ca, biểu diễn nhạc cụ dân tộc, đồng thời có giải thưởng giành riêng cho cá nhân, tập thể xây dựng chương trình hát dân ca hay. Đặc biệt, trong 3 năm gần đây, khi tổ chức liên hoan làng văn hóa, đơn vị văn hóa, chương trình văn nghệ luôn được bắt buộc xây dựng nội dung phải khai thác các làn điệu dân ca, múa hát dân gian vốn có của từng địa phương.

Trong các lần tổ chức ngày hội VHTT các xã đồng bào vùng cao, nội dung hát dân ca Bana, dân ca Hre, múa xoang, biểu diễn nhạc cụ dân tộc luôn chiếm 90% tiết mục trong chương trình văn nghệ của từng đơn vị ....Tất cả những ràng buộc đã thực sự đem lại kết quả tốt, nhiều nội dung chương trình biểu diễn văn nghệ quần chúng, các chương trình văn nghệ lồng ghép trong các hội thi hội diễn cấp ngành đã có nhiều tiết mục xây dựng trên các làn diệu dân ca, hò vè, múa dân gian rất hấp dẫn, lôi cuôn nhiều người đến xem cổ vũ.

Sức hút của các làn điệu dân ca, dân vũ rất lớn, qua phong trào cũng đã xuất hiện nhiều giọng ca hay làm mểm lòng bao người nghe, nhiều cá nhân viết lời mới, xây dựng kịch hát dân ca cũng rất hấp dẫn và đáng xem....Chứng tỏ tìm năng, tiềm lực sức sống về nội lực hát dân ca nói riêng, hoạt động văn nghệ dân gian truyền thống nói chung ở Hoài Ân vẫn còn mạnh mẽ.

Việc làm của ngành văn hóa huyện trong những năm qua chỉ góp phần thổi luồng sinh khí mới nhằm gìn giữ những giá trị truyền thống  vốn có của địa phương. Tuy nhiên muôn phát huy mạnh mẽ cần nhiều cấp ngành chung tay đầu tư kinh phí và công sức tổ chức sưu tầm, lưu giữ và khai thác phát huy các hoạt động múa hát dân gian ở từng địa phương, hổ trợ giúp đỡ các nghệ nhân ở các địa phương có tâm  huyết trong việc truyền dạy cho thế hệ trẻ. Có vậy điệu lý câu hò mới được thăng hoa, vốn văn hóa truyền thống của ông cha để lại sẽ không mai một./.

 Bài và Ảnh : Võ Chí Hà