Quá trình thực hiện phải chặt chẽ, kiên quyết, kiên trì, có lộ trình, bước đi thích hợp, không chủ quan, nóng vội; phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác chính sách. Kịp thời phát hiện, giải quyết các vấn đề phát sinh, không làm ảnh hưởng đến các mặt công tác khác”. Xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, cả hệ thống chính trị, liên quan đến nhiều lĩnh vực hoạt động, nhiều mặt công tác, nhưng trước hết và chủ yếu là của cấp ủy, đội ngũ cán bộ chỉ huy, chính ủy, chính trị viên các cấp và cán bộ, chiến sĩ toàn quân.

Đội ngũ chính ủy, chính trị viên là những “đại biểu của Đảng” trong LLVT, là người nắm giữ linh hồn, mạch sống trong các đơn vị Quân đội. Đội ngũ chính ủy, chính trị viên có vai trò quan trọng hàng đầu đối với việc giữ vững phương hướng chính trị của Đảng trong mọi hoạt động của đơn vị, làm cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị luôn kiên định, vững vàng và tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng cách mạng, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Là người chủ trì về chính trị, đội ngũ chính ủy, chính trị viên chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị (CTĐ, CTCT) ở đơn vị; cùng người chỉ huy trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ, xây dựng các tổ chức, xây dựng đơn vị “tinh, gọn, mạnh”, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Vì vậy, đội ngũ chính ủy, chính trị viên có vai trò đặc biệt quan trọng, trực tiếp góp phần bảo đảm thành công quá trình xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại.

Phút giải lao giữa giờ huấn luyện của những người lính Hải quân. Ảnh: NGUYỄN HUẤN 

Thứ nhất, đội ngũ chính ủy, chính trị viên là một bộ phận của cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, là nhân tố quan trọng trực tiếp góp phần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, bảo đảm quá trình xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại trong thời kỳ mới.

Cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội là tổng thể các yếu tố cấu thành hoạt động lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội trong từng giai đoạn cách mạng. Cơ chế đó được thể hiện bằng việc xác lập hệ thống các nguyên tắc lãnh đạo. Phù hợp với hệ thống các nguyên tắc đó là hệ thống tổ chức hoàn chỉnh, hợp lý từ cơ sở đến toàn quân, bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội; phát huy cao độ trách nhiệm của người chỉ huy, nâng cao chất lượng lãnh đạo của các tổ chức đảng và góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội, bảo đảm cho Quân đội hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ trong mọi tình huống. Hệ thống tổ chức hợp thành cơ chế lãnh đạo của Đảng có: Hệ thống tổ chức của Đảng từ Quân ủy Trung ương đến các tổ chức cơ sở đảng; hệ thống chỉ huy; hệ thống cơ quan chính trị, cán bộ chính trị; các tổ chức quần chúng và hội đồng quân nhân ở cơ sở.

Trong cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, chính ủy, chính trị viên là người chủ trì về chính trị, đảm nhiệm CTĐ, CTCT ở đơn vị, hoạt động dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của cấp ủy, cơ quan chính trị, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy cấp trên và sự lãnh đạo của cấp ủy cùng cấp. Chính ủy, chính trị viên có nhiệm vụ chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra các lực lượng thực hiện nhiệm vụ xây dựng đơn vị về chính trị và tiến hành CTĐ, CTCT theo quy định cho từng cấp. Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, các lực lượng, các tổ chức thuộc quyền (không có ngoại lệ) phải thực hiện sự chỉ đạo, hướng dẫn của chính ủy, chính trị viên trong các hoạt động xây dựng đơn vị về chính trị và tiến hành CTĐ, CTCT.

Chính ủy, chính trị viên là người chỉ đạo, tổ chức, hướng dẫn và chịu trách nhiệm chính về toàn bộ hoạt động xây dựng đơn vị về chính trị và toàn bộ vấn đề chính trị của đơn vị thuộc quyền. Đó là người chịu trách nhiệm chính trong việc làm cho Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng được quán triệt và thực hiện trong toàn đơn vị; trong giáo dục, rèn luyện, bảo đảm cho cán bộ, chiến sĩ có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cách mạng; trong việc định hướng chính trị cho mọi hoạt động của đơn vị và mọi quân nhân trong đơn vị theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên và cấp ủy cấp mình; trong xây dựng các tổ chức lãnh đạo... Thông qua đó, đội ngũ chính ủy, chính trị viên trực tiếp góp phần bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của cấp ủy, tổ chức đảng đối với quá trình xây dựng đơn vị, xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại được quán triệt và thực hiện trên thực tế.

Thứ hai, đội ngũ chính ủy, chính trị viên là lực lượng nòng cốt trực tiếp quyết định xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng vững mạnh và giải quyết tốt các quan hệ chính trị, các hoạt động thực tiễn chính trị của đơn vị, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại trong thời kỳ mới.

Chính ủy, chính trị viên thường được bầu làm bí thư cấp ủy, tổ chức đảng. Với cương vị là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên chủ trì toàn bộ công việc của cấp ủy, chi bộ, trực tiếp nắm các vấn đề trọng yếu, các khâu trung tâm, những vấn đề cơ mật; chăm lo xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ trì trong cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại.

Chính ủy, chính trị viên có trách nhiệm trực tiếp tổ chức, chỉ đạo, tiến hành các hoạt động xây dựng đơn vị về chính trị, chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động CTĐ, CTCT theo phạm vi chức trách, nhiệm vụ được giao. Chính ủy, chính trị viên trực tiếp chỉ đạo và tổ chức quán triệt, cụ thể hóa và thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng trong đơn vị; chỉ đạo, hướng dẫn và trực tiếp tiến hành công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao giác ngộ chính trị và trình độ mọi mặt cho cán bộ, chiến sĩ, tạo sự thống nhất về ý chí và hành động của mọi quân nhân với chủ trương, giải pháp xây dựng Quân đội và đơn vị “tinh, gọn, mạnh” trong thời kỳ mới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, chính ủy, chính trị viên trực tiếp tham gia xây dựng, quản lý, giáo dục và rèn luyện đội ngũ cán bộ tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, có khả năng đáp ứng đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ của đơn vị và Quân đội trong mọi tình huống. Chính ủy, chính trị viên là hạt nhân trong xây dựng và củng cố đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, đoàn kết quốc tế; đề cao kỷ luật, tự giác, nghiêm minh đi đôi với mở rộng dân chủ nội bộ; chỉ huy chiến đấu trên mặt trận chính trị, tư tưởng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch và mọi biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong Quân đội.

Thứ ba, đội ngũ chính ủy, chính trị viên là lực lượng nòng cốt, trực tiếp quyết định hiệu lực, chất lượng, hiệu quả các hoạt động CTĐ, CTCT, phát huy sức mạnh chính trị, tinh thần xây dựng đơn vị và Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại trong thời kỳ mới.

Tiến hành CTĐ, CTCT là một nguyên tắc trong xây dựng LLVT cách mạng của Đảng. Ở các đơn vị Quân đội, chính ủy, chính trị viên là người chủ trì chỉ đạo, tổ chức tiến hành các hoạt động CTĐ, CTCT. Vì thế, hiệu lực, chất lượng, hiệu quả các hoạt động CTĐ, CTCT ở đơn vị phụ thuộc một phần quan trọng vào phẩm chất, năng lực, uy tín của đội ngũ chính ủy, chính trị viên. Đội ngũ chính ủy, chính trị viên trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện công tác tuyên huấn, công tác tổ chức, cán bộ, bảo vệ-an ninh, dân vận, chính sách, công tác xây dựng các tổ chức quần chúng và hội đồng quân nhân. Chỉ đạo, hướng dẫn và trực tiếp tiến hành CTĐ, CTCT trong các nhiệm vụ của đơn vị, hoạt động sơ kết, tổng kết CTĐ, CTCT, biên soạn lịch sử truyền thống của đơn vị, quản lý, sử dụng phân phối vật tư CTĐ, CTCT, tham gia nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn quân sự. Là người chủ trì về chính trị, đảm nhiệm CTĐ, CTCT, đội ngũ chính ủy, chính trị viên có vai trò quan trọng hàng đầu quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động CTĐ, CTCT ở các đơn vị trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Hoạt động CTĐ, CTCT ở các đơn vị có phát huy được đầy đủ sức mạnh hay không, phần lớn phụ thuộc vào năng lực chỉ đạo, tổ chức tiến hành của đội ngũ chính ủy, chính trị viên. Đúng như V.I.Lenin đã khẳng định: “Không có Chính ủy thì chúng ta không có Hồng quân” và “... Ở đâu mà công tác chính trị trong quân đội, công tác của các ủy viên chính trị làm được chu đáo nhất thì ở đấy... không hề có tình trạng lỏng lẻo trong quân đội...”.

Thứ tư, đội ngũ chính ủy, chính trị viên là nhân tố quan trọng bảo đảm phát huy hiệu lực của người chỉ huy trong xây dựng đơn vị và Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

Cơ cấu tổ chức bộ máy ban chỉ huy (bộ tư lệnh) của các đơn vị Quân đội gồm: Chỉ huy trưởng (tư lệnh), chính ủy, chính trị viên và các phó chính ủy, chính trị viên phó, các phó chỉ huy phụ trách huấn luyện, hậu cần-kỹ thuật... Trong bộ máy quản lý, chỉ huy của đơn vị, chính ủy, chính trị viên và người chỉ huy được xác định là hai người có quyền hạn, trách nhiệm cao nhất trong đơn vị. Chính ủy, chính trị viên không những là người chủ trì về chính trị, đảm nhiệm CTĐ, CTCT mà còn có trách nhiệm tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện các kế hoạch công tác chung của đơn vị. Chính ủy, chính trị viên có trách nhiệm cùng người chỉ huy chấp hành và tổ chức thực hiện nghiêm túc chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên và nghị quyết của cấp ủy cấp mình trong phạm vi chức trách, nhiệm vụ, đồng thời chịu trách nhiệm về các hoạt động của đơn vị...

Dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, người chỉ huy (tư lệnh) và chính ủy, chính trị viên phối hợp hành động theo cơ chế tổ chức thống nhất, thường xuyên giúp đỡ lẫn nhau hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng đơn vị “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại. Bằng sự gương mẫu chấp hành nghiêm mệnh lệnh, xây dựng mối quan hệ thân ái đồng chí với người chỉ huy (tư lệnh), chính ủy, chính trị viên giáo dục mọi quân nhân thuộc quyền tôn trọng và chấp hành triệt để mọi mệnh lệnh, chỉ thị của người chỉ huy. Đội ngũ chính ủy, chính trị viên là nhân tố quan trọng bảo đảm cho mọi quyết định, chỉ thị, mệnh lệnh của người chỉ huy được ban hành một cách chính xác và thực hiện nghiêm túc. Dù trong tình huống nào, chính ủy, chính trị viên cũng luôn đề cao vai trò của người chỉ huy, khi đó, vị trí, vai trò chủ trì về chính trị của chính ủy, chính trị viên càng được khẳng định. Sự cộng tác chân thành theo tinh thần đồng chí, vì lợi ích chung giữa người chỉ huy (tư lệnh) và chính ủy, chính trị viên có tác dụng phát huy hiệu lực của chỉ huy và hiệu lực CTĐ, CTCT, nhân tố quyết định hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ xây dựng đơn vị, xây dựng Quân đội “tinh, gọn, mạnh”, tiến lên hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.