Tàu có trọng tải lớn vào Cảng Quy Nhơn bốc dỡ hàng hóa. Ảnh: NGUYỄN DŨNG

Từ hợp nhất đến bứt phá, định vị tương lai Gia Lai (mới)

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh PHẠM ANH TUẤN

Trước hết, cần khẳng định rằng việc hợp nhất tỉnh Bình Định và tỉnh Gia Lai là bước đi tất yếu trong xu thế đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu không gian phát triển, nâng cao hiệu quả quản trị vùng. Tỉnh Gia Lai (mới) - hợp nhất giữa vùng duyên hải năng động và cao nguyên giàu bản sắc - chính là hình ảnh thu nhỏ của một Việt Nam hiện đại, hội nhập và phát triển. Việc hợp nhất không chỉ mang ý nghĩa tổ chức hành chính, mà còn là sự hợp nhất về ý chí chính trị, khát vọng phát triển, năng lực thực thi và cơ hội mở rộng động lực tăng trưởng mới.

Chúng ta đang bước vào một chặng đường mới - nơi cao nguyên và duyên hải hòa quyện trong một không gian phát triển thống nhất, gắn kết bởi trục dọc Bắc - Nam và trục ngang Đông - Tây, hình thành “trục xương sống” và “trục chia lửa” cho tăng trưởng kinh tế. Đây là nền tảng để tạo ra một cực tăng trưởng mới ở khu vực Nam Trung bộ - Tây Nguyên.

Tuy nhiên, bên cạnh thời cơ to lớn, tỉnh Gia Lai (mới) cũng phải đối diện với không ít khó khăn. Đó là, phát triển kinh tế chưa đồng đều giữa các vùng; cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ; nội lực chưa đủ mạnh; thách thức từ biến đổi khí hậu, dịch bệnh, thiên tai vẫn hiện hữu.

Nhưng, tôi tin rằng, với nền tảng thành tựu mà hai tỉnh đã đạt được trong thời gian qua, cộng hưởng với sự kiện hợp nhất lịch sử này, chúng ta có đầy đủ cơ sở để xây dựng tỉnh Gia Lai (mới) trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước, là trung tâm kinh tế - công nghiệp - nông nghiệp - du lịch quan trọng của khu vực.

Từ những lợi thế, tiềm năng và tầm nhìn xa, chiến lược phát triển tỉnh Gia Lai (mới) dựa trên 5 trụ cột và 3 khâu đột phá.

Chúng tôi xác định rõ 5 trụ cột phát triển. Trước hết, đó là phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo trở thành ngành mũi nhọn, tận dụng lợi thế về lao động, nông sản, vùng nguyên liệu và hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp ven biển cũng như dọc tuyến QL 19 - từ cảng Quy Nhơn đến Pleiku - để thu hút đầu tư, hình thành chuỗi giá trị chế biến sâu. Tạo đột phá về phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo và công nghiệp xanh, hình thành trung tâm năng lượng tái tạo của vùng Trung - Trung bộ; hỗ trợ chuyển đổi xanh; phát triển công nghiệp bán dẫn, AI, gắn với hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo cấp vùng.

Phát triển du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn dựa trên lợi thế biển, sinh thái núi rừng, di sản văn hóa Tây Nguyên, văn hóa Chămpa; đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng; xây dựng các tuyến du lịch kết nối Đông - Tây, tạo chuỗi dịch vụ du lịch khép kín.

Phát triển nông nghiệp công nghệ cao và lâm nghiệp bền vững dựa trên lợi thế của tỉnh có đất đỏ bazan, có đồng bằng, có đồi núi thấp để phát triển các vùng chuyên canh lớn (cà phê, hồ tiêu, rau quả sạch, dược liệu, chăn nuôi tập trung…), có biển để phát triển thủy sản công nghệ cao, hình thành các “cứ điểm nông - công nghiệp”, xây dựng mô hình vùng nguyên liệu tập trung, nâng cao các chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực của tỉnh.

Phát triển dịch vụ cảng - logistics và đô thị hiện đại qua việc xây dựng các trung tâm logistics dọc QL 19 và các đầu mối giao thông trọng yếu như cửa khẩu Lệ Thanh, cảng biển Quy Nhơn, sân bay Pleiku.

Bên cạnh đó, phát triển đô thị nhanh và bền vững gắn với phát triển thị trường bất động sản công nghiệp, đô thị, bất động sản du lịch, hạ tầng dịch vụ; kinh tế đô thị đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Song song đó, chúng tôi kiên định thực hiện 3 khâu đột phá chiến lược.

Đó là, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể hóa, vận dụng sáng tạo nội dung Nghị quyết lớn, làm nền tảng thể chế, tạo động lực để tỉnh Gia Lai (mới) vươn mình trong kỷ nguyên mới. Xây dựng tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp tinh, gọn, mạnh, có nền công vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; xây dựng chính quyền số; xây dựng hệ sinh thái cho đổi mới sáng tạo; bảo đảm môi trường pháp lý thông thoáng, minh bạch, an toàn cho hoạt động đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao với việc đào tạo đội ngũ nhân lực phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, nông nghiệp - công nghiệp công nghệ cao; nâng tầm đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Đặc biệt, đầu tư hạ tầng chiến lược thông qua tập trung đầu tư giao thông liên kết vùng (cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, QL 19, QL 25, QL 1), hạ tầng thủy lợi phục vụ nông nghiệp bền vững, hạ tầng số, logistics, cảng biển - sân bay, tạo hành lang phát triển xuyên suốt.

Trong mô hình tỉnh mới, Cảng Quy Nhơn trở thành trung tâm logistics và cửa ngõ quốc tế đường biển. Ảnh: DŨNG NHÂN 

Kết nối biển - rừng là hướng đi chiến lược phát triển du lịch

Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch ÐỖ THỊ DIỆU HẠNH

Bình Định mạnh về du lịch biển, đảo, du lịch văn hóa, du lịch khám phá khoa học; trong khi đó, Gia Lai nổi bật với du lịch khám phá thiên nhiên núi rừng Tây Nguyên, trải nghiệm bản sắc các dân tộc thiểu số và không gian văn hóa cồng chiêng. Việc hợp nhất thành tỉnh Gia Lai (mới) sẽ tạo không gian mới để khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch kết nối biển - rừng.

Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, xanh, bền vững, điểm đến du lịch đẳng cấp với các sản phẩm du lịch hiện có, kết nối phát triển thêm những sản phẩm dựa trên tuyến du lịch biển - rừng là một trong những hướng đi chiến lược.

Trong đó, định hướng tập trung phát triển sản phẩm du lịch mới, như: Tuyến du lịch liên kết Đông - Tây “Hành trình Quang Trung - Tây Nguyên huyền thoại” kết nối các điểm đến Bảo tàng Quang Trung - Khu di tích Tây Sơn thượng đạo - An Khê - Biển Hồ - Núi lửa Chư Đăng Ya - Kon Ka Kinh; tuyến du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng kết hợp trải nghiệm biển, đảo (Cù Lao Xanh, Kỳ Co, Eo Gió) với du lịch rừng sinh thái (Kon Ka Kinh, Đăk Đoa); tuyến du lịch cộng đồng gắn văn hóa bản địa các làng đồng bào Bana, Jarai, Chăm...; du lịch văn hóa, lịch sử; du lịch thể thao, mạo hiểm…

Tỉnh Gia Lai (mới) phấn đấu đến năm 2030 đón 18,5 triệu lượt khách. Để đạt được mục tiêu này, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tham mưu tỉnh ưu tiên đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng, du lịch đêm…; thu hút DN đầu tư phát triển du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe; trung tâm thương mại… Đồng thời, tăng cường liên kết phát triển du lịch liên vùng, truyền thông thương hiệu du lịch, hướng tới phát triển du lịch xanh và bền vững.

Chúng tôi kỳ vọng ngành du lịch tỉnh Gia Lai (mới) sẽ hình thành được những tour, tuyến, khu du lịch đẳng cấp, có thể cạnh tranh trong khu vực. Sản phẩm du lịch biển - rừng sẽ trở thành thương hiệu du lịch mang tính biểu tượng, góp phần đưa tỉnh trở thành điểm đến du lịch hàng đầu của miền Trung - Tây Nguyên, kết nối du lịch hai đầu Bắc - Nam trên bản đồ du lịch Việt Nam. Đây cũng là cơ hội để các nhà đầu tư chiến lược quan tâm đến hạ tầng, dịch vụ và sản phẩm du lịch mang tính bền vững, hiện đại nhưng vẫn giữ được nét đặc sắc riêng.

Mở ra nhiều cơ hội, thời cơ phát triển cho địa phương

Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Vĩnh Thạnh NGUYỄN KẾ ÐẤU

Trước đây, huyện Vĩnh Thạnh đã liên kết với huyện Kbang (tỉnh Gia Lai) để trồng cây mắc ca, mở các tour du lịch sinh thái, văn hóa, lịch sử... Tiếp nối những kết quả đã có được khi hợp nhất hai tỉnh, Vĩnh Thạnh có nhiều thuận lợi trong kết nối để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, giao lưu văn hóa đồng bào các dân tộc thiểu số và phát triển văn hóa đặc trưng vùng miền.

Bên cạnh đó, sẽ tạo thuận lợi trong đầu tư hạ tầng giao thông kết nối, giúp phát triển KT-XH, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, phát triển vùng nguyên liệu trồng các loại cây ăn quả, rau ôn đới, nuôi cá nước ngọt trên các hồ thủy lợi…

Việc hợp nhất hai tỉnh thành tỉnh Gia Lai (mới) mở ra nhiều cơ hội, thời cơ, không gian phát triển mới cho địa phương.

Vĩnh Thạnh sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và nền văn hóa giàu bản sắc. Hồ Định Bình, một trong những hồ thủy lợi lớn nhất miền Trung có nhiều tiềm năng phát triển du lịch sinh thái với hoạt động chèo thuyền, cắm trại, khám phá đời sống cư dân ven hồ. Cùng với đó, suối Tà Má, thác Pơ Lin, thác Hang Dơi, thác Sơn Lang, thành Tà Kơn, suối nước nóng Vĩnh Thịnh, vườn cam Nguyễn Huệ, thủy điện Vĩnh Sơn… mang đến không gian thư thái giữa núi rừng.

Đặc biệt, xã vùng cao Vĩnh Sơn được ví như “Đà Lạt của Bình Định” bởi khí hậu ôn đới, nhiều thắng cảnh đẹp hội tụ. Nằm trên núi cao, cách mặt nước biển khoảng 800 m, Vĩnh Sơn giữ được nét đẹp nguyên sơ, đặc trưng riêng có của mình. Vào mùa xuân, vườn hoa đào Vĩnh Sơn nở rộ, thu hút đông đảo du khách đến check-in, thưởng ngoạn. Trước đây, tỉnh đã quy hoạch Khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng tại Vĩnh Sơn với quy mô 28,5 ha, nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế không gian cảnh quan hồ A thủy điện Vĩnh Sơn; đồng thời, tổ chức mô hình du lịch sinh thái nghỉ dưỡng kết hợp trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa địa phương.

Bên cạnh thiên nhiên hùng vĩ, Vĩnh Thạnh còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Bana. Làng dệt thổ cẩm Hà Ri là điểm đến lý tưởng để du khách khám phá nghệ thuật dệt truyền thống, trực tiếp trải nghiệm công đoạn nhuộm vải, dệt vải trên khung cửi. Các lễ hội như cồng chiêng, mừng lúa mới… cũng góp phần tạo nên nét văn hóa độc đáo, thu hút du khách tìm hiểu đời sống tinh thần phong phú của người dân bản địa.

Bước đột phá kiến tạo trung tâm logistics và giao thương quốc tế

Tổng Giám đốc Công ty CP Cảng Quy Nhơn LÊ HỒNG QUÂN

Việc hợp nhất sẽ tạo nên một tỉnh Gia Lai (mới) có cả cửa khẩu đường bộ, đường sắt, cảng biển và hai sân bay. Đây là một mô hình tích hợp hiếm có, cho phép kết nối chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ vùng nguyên liệu nông sản và công nghiệp Tây Nguyên, qua cửa khẩu quốc tế, đến hệ thống cảng biển, đường sắt và sân bay để vươn ra thị trường toàn cầu, từ đó cho phép đa dạng hóa phương thức vận tải. Hàng hóa có thể được linh hoạt vận chuyển bằng đường bộ (cửa khẩu), đường biển (Cảng Quy Nhơn), đường hàng không (sân bay Pleiku và Phù Cát), hoặc kết nối đường sắt Bắc - Nam.

Bên cạnh đó, không thể không kể đến quỹ đất rộng lớn và màu mỡ để quy hoạch và phát triển các khu công nghiệp, trung tâm logistics và các vùng chuyên canh nông nghiệp quy mô lớn kết hợp với phát triển du lịch.

Trong mô hình tỉnh mới, Cảng Quy Nhơn trở thành trung tâm logistics và cửa ngõ quốc tế đường biển. Cụ thể là một hành lang vận tải liền mạch từ cửa khẩu biên giới với Campuchia (thông qua Cửa khẩu Lệ Thanh) đến Cảng Quy Nhơn (thông qua QL 19 và cao tốc Pleiku - Quy Nhơn). Điều này không chỉ rút ngắn đáng kể thời gian và chi phí vận chuyển cho nông sản, lâm sản, thực phẩm tươi sống và khoáng sản từ Gia Lai cũ, mà còn biến Cảng Quy Nhơn thành điểm trung chuyển lý tưởng cho hàng hóa quá cảnh từ Campuchia và Lào, củng cố vai trò của cảng trong mạng lưới logistics tiểu vùng Mê Kông mở rộng.

Sự hiện diện đồng thời của Cảng Quy Nhơn, Cảng hàng không Phù Cát, Cảng hàng không Pleiku, cùng hệ thống đường bộ và đường sắt, tạo nên lợi thế cạnh tranh vượt trội. Các DN sẽ có nhiều lựa chọn hơn để vận chuyển hàng hóa, từ container đường biển chi phí thấp đến vận tải hàng không cho các mặt hàng giá trị, tươi sống, nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm trên thị trường quốc tế.

Với khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu và quá cảnh dự kiến tăng cao, khu vực cảng biển Quy Nhơn sẽ trở thành “điểm đến” hấp dẫn cho đầu tư vào các dịch vụ giá trị gia tăng logistics như kho bãi thông minh, trung tâm phân phối, dịch vụ gom hàng, đóng gói, kiểm định chất lượng…

Bắt kịp xu thế phát triển chung, Cảng Quy Nhơn sẵn sàng đầu tư mở rộng năng lực khai thác, nâng cấp trang thiết bị và tích hợp công nghệ để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng này.