Thời tiết nắng nóng kéo dài dự báo sẽ gây khó khăn đến sản xuất vụ Hè Thu năm nay. Trước tình hình đó, ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương trong tỉnh đã chủ động xây dựng phương án ứng phó, nhằm hạn chế thiệt hại do khô hạn gây ra.

Theo Sở NN&PTNT, toàn tỉnh có 164 hồ chứa có dung tích từ 50.000 m³ trở lên. Đến ngày 5.4, các hồ đang tích 489/683 triệu m³ (đạt 71,7% dung tích thiết kế, bằng 85% so với cùng kỳ năm 2023).

Lượng nước tích trữ tại các hồ chứa giảm nhanh

Ông Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết, lượng nước đang bảo đảm phục vụ sản xuất vụ Hè Thu ở các khu vực, như: Khu tưới thuộc hệ thống tưới Định Bình (phục vụ các huyện Vĩnh Thạnh, huyện Tây Sơn, huyện Tuy Phước, các xã phía Nam huyện Phù Cát và TX An Nhơn); khu tưới thuộc hệ thống Văn Phong (phục vụ các huyện Tây Sơn, huyện Phù Cát và các xã phía Nam huyện Phù Mỹ); khu tưới thuộc hệ thống La Tinh (phục vụ huyện Phù Cát, các xã phía Nam huyện Phù Mỹ); khu tưới thuộc hệ thống Đồng Mít - Lại Giang (phục vụ các huyện An Lão, Hoài Ân và TX Hoài Nhơn). Tuy nhiên, có 1.845 ha phải khoanh vùng dừng sản xuất do thiếu nước hoặc do ảnh hưởng từ thi công sửa chữa, nâng cấp hồ chứa; tập trung ở các xã, thị trấn: Ân Phong (huyện Hoài Ân); Hoài Châu, Hoài Châu Bắc, Hoài Hải, Hoài Mỹ (TX Hoài Nhơn); Mỹ Trinh, Mỹ Lộc, Mỹ Hiệp, Mỹ Chánh Tây, Mỹ Thọ (huyện Phù Mỹ); Cát Hanh, Cát Hải (huyện Phù Cát).

Mực nước nhiều hồ chứa trên địa bàn tỉnh hiện đều thấp hơn dung tích thiết kế.

- Trong ảnh: Hồ Đồng Mít (huyện An Lão) hiện còn khoảng 73,4/89,8 triệu m³. Ảnh: DŨNG NHÂN

Từ tháng 3 đến tháng 8 năm nay, nhiệt độ trung bình phổ biến cao hơn 0,5 - 1⁰C so với trung bình nhiều năm. Do đó, lượng nước trong các hồ chứa sẽ bốc hơi nhiều, giảm nhanh. Ông Nguyễn Văn Phú, Chủ tịch Công ty TNHH Khai thác Công trình thủy lợi tỉnh cho biết thêm, lượng nước ở một số hồ chứa nước lớn của tỉnh còn khá nhiều, cụ thể: Hồ Định Bình (huyện Vĩnh Thạnh) hiện có 164,3/226 triệu m³, hồ Núi Một (TX An Nhơn) có 68,7/110 triệu m³, hồ Đồng Mít (huyện An Lão) có 73,4/89,8 triệu m³, hồ Hội Sơn (huyện Phù Cát) có 37,1/44,5 triệu m³, hồ Thuận Ninh (huyện Tây Sơn) có 27,3/35,3 triệu m³... Tuy nhiên,việc sử dụng phải hết sức tiết kiệm vì lượng nước tại các hồ nhỏ còn lại rất ít, hầu hết đều dưới 50% dung tích thiết kế; thậm chí có 17 hồ đã cạn.

Kết thúc vụ Đông Xuân 2023 - 2024, người dân ở xã Cát Tường (huyện Phù Cát) cày ải phơi đất chuẩn bị gieo sạ vụ Hè Thu. Ảnh: TRỌNG LỢI

Chủ động phương án ứng phó, tập trung tiết kiệm nước

Để công tác ứng phó với khô hạn vụ Hè Thu 2024 đem lại hiệu quả, Sở NN&PTNT định hướng: Các hồ chứa có nguy cơ thiếu nước 1 - 2 lứa nước cuối vụ, thì tổ chức sản xuất vụ Hè Thu ngay sau vụ Đông Xuân kết thúc. Ưu tiên sử dụng cơ cấu giống lúa ngắn ngày (dưới 95 ngày). Áp dụng tưới tiết kiệm cho cây lúa, giảm số đợt tưới vụ Hè Thu còn 9 đợt (cách nhau 10 ngày/đợt, chiều sâu nước trong ruộng tối đa 8 cm). Đồng thời, điều tiết hợp lý nguồn nước giữa khu tưới cao và khu tưới thấp; sử dụng có hiệu quả nguồn nước các thủy điện; chuyển nước lưu vực sông Côn và sông La Tinh phải chủ động, kịp thời. Củng cố các tổ thủy nông dẫn nước vào ruộng. Quản lý, vận hành tốt hệ thống công trình ngăn mặn để đáp ứng yêu cầu ngăn mặn, giữ ngọt và tiêu úng kịp thời khi xảy ra mưa, lũ tiểu mãn vào cuối tháng 5…

Thực hiện chỉ đạo của ngành nông nghiệp, chính quyền địa phương và các đơn vị quản lý hồ chứa nước trong tỉnh đã xây dựng kế hoạch thực hiện các biện pháp tiết kiệm nước trong sản xuất. Đơn cử, tại Hoài Ân, huyện dự kiến sản xuất 4.500 ha cây trồng chủ lực, trong đó có 3.489 ha lúa, 550 ha bắp, 70 ha đậu phụng và 400 ha rau các loại. So với kế hoạch đăng ký sản xuất đầu năm nay, có 76,5 ha đất canh tác ở địa phương phải dừng sản xuất. Ông Võ Duy Tín, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Hoài Ân, cho hay: Lượng nước hiện có ở các hồ chứa thuộc địa phương - khoảng 30 triệu m³ - cơ bản đáp ứng đủ nước tưới cho các diện tích này. Tuy nhiên, dự báo nắng nóng gay gắt còn kéo dài, để ứng phó với diễn biến khắc nghiệt của thời tiết, đảm bảo sản xuất thắng lợi vụ Hè Thu, huyện đã yêu cầu các xã, thị trấn rà soát lại diện tích, điều kiện đất đai cụ thể từng vùng, hướng dẫn chuyển đổi từ sản xuất lúa sang cây trồng cạn phù hợp, hiệu quả (đậu phụng, bắp, rau màu các loại…). Không để người dân tự phát gieo sạ lúa ở những khu vực không bảo đảm nước tưới (nhất là các hồ chứa đã cạn nước). Tu bổ, nạo vét kênh mương, sửa chữa ngay những hư hỏng của các cống, đập, giếng khoan, giếng đào để bảo đảm dẫn nước thông suốt, kịp thời; đắp bờ bao giữ nước trên ruộng; đắp đập tạm để tận dụng dòng chảy trên các sông suối nhỏ...

Theo Công ty TNHH Khai thác Công trình thủy lợi tỉnh, đơn vị đã chỉ đạo các xí nghiệp thủy lợi phối hợp chặt chẽ với UBND các xã, HTX nông nghiệp tiếp tục rà soát diện tích tưới, diện tích khoanh vùng sản xuất hoặc chuyển đổi cơ cấu cây trồng cụ thể cho từng địa bàn/khu tưới và khẩn trương hoàn thành trước khi sản xuất vụ Hè Thu. Tiếp tục thực hiện tiết giảm 15 - 20% mức tưới so với bình thường đối với các hệ thống thiếu nước. Tận dụng mọi nguồn nước trong ao, đầm, sông suối để bơm tưới, nhằm tiết kiệm nước ở các hồ chứa để tưới cho các vùng không có nguồn nước thay thế. Ngoài các biện pháp này, ông Nguyễn Văn Tánh, Giám đốc Công ty TNHH Khai thác Công trình thủy lợi tỉnh khuyến nghị, các địa phương cần thông báo cho bà con biết về tình hình các hồ chứa đang thiếu nước, hạn hán, để người dân chủ động thực hiện các biện pháp sử dụng nước tiết kiệm.