Đây là mục tiêu của đồ án quy hoạch Bảo tồn và phát triển du lịch bền vững khu vực làng chài Nhơn Lý (Đồ án), vừa đoạt giải bạc Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2024 - 2025. Trước đó, đồ án đoạt giải quy hoạch xuất sắc vì sự tham gia của cộng đồng tại Giải thưởng Xuất sắc về Quy hoạch Quốc tế năm 2023, do Hiệp hội Quy hoạch Hoa Kỳ tổ chức.

Để những giá trị độc đáo không bị mất đi

Chia sẻ về Đồ án, kiến trúc sư Đặng Thục Trang - Giám đốc Công ty TNHH Kiến trúc Scene Plus (Scene Plus, TP Hồ Chí Minh) - đơn vị thực hiện Đồ án, cho hay: Ngay lần đầu tiên đến với làng chài Nhơn Lý cùng kiến trúc sư người Pháp -Lecaron, cố vấn lâu năm của Scene Plus, chúng tôi phát hiện đây là một làng chài rất giống với những ngôi làng thời trung cổ ở Địa Trung Hải. Tôi nghĩ mình phải làm một điều gì đó để nơi này trở thành một điểm đến tuyệt vời, không thể bỏ qua khi tới thăm Bình Định.

Tháng 6.2018, tỉnh Bình Định giao TP Quy Nhơn ban hành chủ trương cho Scene Plus lập quy hoạch phân vùng tỷ lệ 1/2000 để bảo tồn và phát triển du lịch bền vững tại khu vực làng chài xã Nhơn Lý. Tiếp sau đó là các hoạt động khảo sát, hội thảo, tham vấn cộng đồng… xúc tiến xây dựng đồ án quy hoạch.

Trên cơ sở này, năm 2020, đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 bảo tồn và phát triển du lịch bền vững khu vực làng chài xã Nhơn Lý được UBND tỉnh phê duyệt với quy mô diện tích 94,09 ha. Quy hoạch phân khu chức năng Nhơn Lý thành 5 khu vực.

Trong đó, khu vực làng chài Bãi Bắc (khoảng 17,97 ha), khu vực làng chài Bãi Nam (khoảng 30,93 ha) là khu vực làng chài hiện có cần bảo tồn, tôn tạo cảnh quan tự nhiên, phát huy văn hóa làng chài để phát triển các loại hình du lịch phù hợp… Khu trung tâm hành chính xã và dân cư mới (khoảng 16,63 ha) tập trung các công trình công cộng, hành chính của xã, các khu dân cư, khu tái định cư. Khu làng mới - khu dân cư suối Cả (khoảng 14,15 ha) là khu vực dân cư mới thấp tầng, phát triển dịch vụ du lịch, vui chơi giải trí…

Đến cuối năm 2023, đồ án quy hoạch được điều chỉnh tăng diện tích khoảng 102,5 ha, để bổ sung các quỹ đất quy hoạch nhà ở dọc phía Bắc, đất giáo dục, giao thông, bãi xe đỗ.

Du khách trải nghiệm làng chài Nhơn Lý. Ảnh: M.H 

Sức hút làng chài Nhơn Lý

Chủ tịch UBND xã Nhơn Lý Nguyễn Thành Danh cho hay, trên cơ sở quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 đã được tỉnh phê duyệt, xã đang triển khai một số dự án cải tạo chỉnh trang các khu vực công cộng trong khu vực làng chài. Cùng với việc bảo tồn không gian kiến trúc cảnh quan của làng chài là hình thành quỹ đất phát triển đô thị tại khu đồi cát phía Tây Nam xã và di dời nghĩa trang trung tâm xã. Các quy hoạch công trình, nhà ở “mặt tiền biển” phía Nam và phía Bắc xã đều tối đa không quá 3 tầng. Những quy hoạch này đều được công bố công khai cho người dân cùng thực hiện…

Đồng thời, quy hoạch chi tiết 1/500 của khu đô thị Tây Nam cũng đã được tỉnh phê duyệt và kêu gọi đầu tư. Các dự án du lịch trong khu vực và lân cận cũng đang được đầu tư xây dựng, thiết kế đô thị nhằm tạo dựng hình ảnh đô thị biển hiện đại, hấp dẫn với du khách trong nước và quốc tế, thu hút không chỉ nhờ các thắng cảnh thiên nhiên mà còn nhờ các giá trị văn hóa lịch sử được gìn giữ bởi cộng đồng dân cư ở làng chài.

“Đặc biệt, khi xây dựng mô hình phát triển du lịch cộng đồng bền vững, chúng tôi làm “con đường đá xanh” kết hợp tranh bích họa, thí điểm ban đầu trên tuyến đường chính thôn Lý Lương và nhân rộng lên 5 tuyến tại Lý Lương, Lý Hưng, Hưng Lương và Lý Hòa. Con đường này có 2 gam màu chủ lực là trắng và xanh nước biển, lót đá, kẻ ron trắng, trồng hoa hai bên, tranh vẽ, lồng đèn tre - mây… Xã định hướng chiến lược xây dựng mô hình này thành bộ nhận diện cho làng chài Nhơn Lý”, ông Danh chia sẻ.

Trong chuyến du lịch 1 tuần tại Việt Nam, sau 4 ngày ở TP Nha Trang (tỉnh khánh Hòa), chiều 23.4, vợ chồng anh Adam Chandley và chị Sarah Vesey (Australia) đã chọn Nhơn Lý làm điểm đến đầu tiên tại TP Quy Nhơn, thích thú đi trên con đường nhỏ của làng chài, trải nghiệm chèo sub, lặn ngắm san hô… “Nhơn Lý của các bạn là một làng chài rất đẹp, thú vị, con người chân thật. Các bạn có cách làm du lịch chan hòa và tôn trọng thiên nhiên, cảnh quan, đặc biệt san hô ở đây được gìn giữ rất tốt, đây là một điều lý thú không dễ gì có ở các thành phố du lịch lớn. Chúng tôi sẽ tiếp tục trở lại nơi đây!”, anh Adam Chandley vui vẻ nói.