Ảnh minh họa (Nguồn: baobinhdinh.com.vn)

Việc đổi mới công tác TGPL là cần thiết và bước đầu đã mang lại nhiều kết quả khả quan, góp phần bảo đảm tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL. Các địa phương trong tỉnh nhất trí, đồng tình cao đối với Đề án đổi mới công tác TGPL ngay tại cơ sở và công tác TGPL đã được ổn định, dần đi vào chiều sâu, thực chất, bảo đảm quyền lợi tốt nhất cho các đối tượng yếu thế trong xã hội và được người dân tin tưởng. Thông qua các hoạt động TGPL, người dân và người được TGPL đã nắm bắt được các quy định của pháp luật và chấp hành các quy định của pháp luật khi tham gia vào các quan hệ xã hội, đã hạn chế tình trạng vi phạm pháp luật ngay tại cơ sở, góp phần ổn định an ninh trật tự và phát triển kinh tế xã hội. Đồng thời, cùng với chính quyền cơ sở kịp thời giải quyết, hòa giải các mâu thuẫn nhỏ, vướng mắc pháp luật trong nhân dân ở địa phương.

Bên cạnh đó, việc triển khai thực hiện Đề án tại địa phương đã góp phần nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp, ban, ngành đoàn thể và các tổ chức, cá nhân về công tác TGPL trên địa bàn tỉnh. Các cơ quan tiến hành tố tụng đã có nhiều chuyển biến tích cực trong việc phối hợp và đề nghị Trung tâm Trợ giúp pháp Nhà nước tỉnh cử Trợ giúp viên pháp lý hoặc Luật sư ký hợp đồng tham gia TGPL để bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL từ giai đoạn điều tra, truy tố và xét xử.

Từ khi triển khai Đề án (01/6/2015) đến ngày 30/6/2020, đã thực hiện 13.778 vụ việc TGPL; trong đó, thực hiện tư vấn pháp luật 12.097 việc; tham gia tố tụng 1.676 vụ việc và đại diện ngoài tố tụng 05 vụ việc.

Bên cạnh những thuận lợi, việc triển khai thực hiện Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý có những khó khăn, vướng mắc nhất định. Để phù hợp với Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và tình hình thực tiễn trong quá trình triển khai thực hiện Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý trong thời gian đến, UBND tỉnh kiến nghị Bộ Tư pháp một số nội dung như sau: Tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông về TGPL với các hình thức phù hợp, nhằm nâng cao nhận thức cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân về vị trí, vai trò của công tác TGPL đối với đời sống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, nâng cao hiểu biết pháp luật cho người dân, đặc biệt là các đối tượng chính sách, yếu thế và có hoàn cảnh khó khăn trong xã hội. Phát huy tinh thần, trách nhiệm và tính chủ động của các thành viên Hội đồng phối hợp liên ngành trong công tác TGPL. Tăng cường phối hợp thông tin giữa Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh với các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc giới thiệu hoặc đề nghị cử Trợ giúp viên pháp lý hoặc Luật sư ký hợp đồng tham gia TGPL đại diện, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL một cách nhanh chóng, kịp thời. Tập trung nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, kinh nghiệm giải quyết vụ việc cho đội ngũ người thực hiện TGPL qua đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, nhất là kỹ năng tranh tụng tại phiên tòa cho các Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư ký hợp đồng tham gia TGPL để nâng cao kỹ năng tham gia tố tụng, đặc biệt trong các vụ án dân sự, hành chính. Để đáp ứng nhu cầu chỉ có Luật sư hành nghề cung cấp dịch vụ TGPL sau năm 2025 theo Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp cần phối hợp với Liên đoàn Luật sư Việt Nam ban hành văn bản quy định trách nhiệm của Luật sư trong việc tham gia thực hiện TGPL và chỉ tiêu vụ việc TGPL Luật sư thực hiện hằng năm. Quan tâm đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, bảo đảm trang thiết bị, phương tiện làm việc thiết yếu cho công tác TGPL. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TGPL, triển khai áp dụng hệ thống quản lý hoạt động TGPL. Trong trường hợp, nếu Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh được chuyển sang mô hình quản lý nhà nước về TGPL theo Đề án đổi mới công tác TGPL, Bộ Tư pháp cần xây dựng lộ trình chuyển đổi cho phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương, xây dựng cơ chế chính sách bảo đảm quyền lợi cho các Trợ giúp viên pháp lý có nguyện vọng chuyển sang làm Luật sư, đồng thời tham mưu Chính phủ ban hành chính sách bảo đảm quyền lợi về việc làm cho viên chức dôi dư sau khi sắp xếp, tinh giản biên chế tại Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh.

Kim Loan