Ảnh minh họa.

Theo phân tích của Bộ Kế hoạch Đầu tư trong  văn bản gửi đến Hội nghị Chính phủ với các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước (ngày 16/1), thay đổi quan trọng nhất trong quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN) được thể hiện trong Nghị định này chính là việc phân công, phân nhiệm rõ giữa Thủ tướng Chính phủ với các Bộ  quản lý ngành, Bộ tổng hợp.

Các Bộ chịu trách nhiệm lớn hơn

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ còn thực hiện 4 quyền quan trọng của chủ sở hữu, liên quan đến những quyết sách mang tính chiến lược phát triển dài hạn trong hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm quyết định thành lập, tổ chức lại; mức vốn điều lệ và thay đổi vốn điều lệ; bổ nhiệm chủ tịch hội đồng thành viên và phê duyệt chiến lược, kế hoạch sản xuất và đầu tư 5 năm.

Số lượng doanh nghiệp Thủ tướng trực tiếp thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu cũng đã giảm từ 21 tập đoàn, tổng công ty xuống còn 9 tập đoàn kinh tế nhà nước và 1 tổng công ty.

Các tập đoàn do Thủ tướng trực tiếp thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu bao gồm tập đoàn Điện lực, Dầu khí, Công nghiệp Than – Khoáng sản, Bưu chính Viễn thông, Công nghiệp tàu thủy, Dệt may, Viễn thông quân đội, Hóa chất, Cao su và Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước.

Trong khi đó, các Bộ từ nay sẽ có nhiều quyền hơn, đồng thời phải chịu trách nhiệm lớn hơn đối với các tổng công ty trực thuộc.

Bộ quản lý ngành là cấp trên trực tiếp của Hội đồng thành viên tại các tập đoàn kinh tế nhà nước, thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo 2 nhóm. Một là chủ trì đề nghị Thủ tướng Chính phủ quyết định đối với 4 nội dung thuộc thẩm quyền của Thủ tướng. Hai là trực tiếp thực hiện các quyền, nghĩa vụ như như bổ nhiệm tổng giám đốc, kiểm soát viên chuyên ngành; phê duyệt chủ trương góp vốn để thành lập công ty liên kết, vay, cho vay, mua bán tài sản; quyết định lương của các chức danh quan trọng; phê duyệt danh mục đầu tư dự án nhóm A, B…

Bộ tổng hợp (Tài chính, Kế hoạch Đầu tư, Nội vụ, Lao động – Thương binh và Xã hội) cũng được quy định rõ quyền và nghĩa vụ đối với các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, đặc biệt là việc thanh tra, giám sát, kiểm tra và đánh giá hiệu quả hoạt động và việc sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Nghị định mới của Chính phủ cũng mở rộng đối tượng và phạm vi điều chỉnh sang cả những doanh nghiệp chỉ có một phần vốn nhà nước.

Về cơ bản, chủ sở hữu nhà nước thực hiện quyền, trách nhiệm đối với các doanh nghiệp có một phần vốn góp của nhà nước thông qua cơ chế “Người đại diện”. Đối với các doanh nghiệp mà nhà nước nắm trên 50% vốn điều lệ, việc quản lý được thực hiện tương đối chặt chẽ, theo 4 cấp, tương tự như đối với công ty TNHH một thành viên do nhà nước sở hữu 100% vốn.

Đối với các doanh nghiệp mà nhà nước nắm dưới 50% vốn điều lệ, cơ chế phân công, phân cấp được thực hiện “đơn giản” hơn, không qua quá nhiều cấp quản lý để tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động trong hoạt động. Trách nhiệm quản lý, đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp thuộc về Bộ quản lý ngành, Bộ Tài chính.

Sớm đưa Nghị định vào thực tiễn

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mặc dù mới có hiệu lực 2 tuần (từ 30/12/2012), nhưng các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đều đã chủ động tìm hiểu, phổ biến Nghị định 99 đến các đơn vị thành viên, hoàn thiện cơ chế người đại diện phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thành viên.

Tuy nhiên, do những cơ chế, chính sách phục vụ cho việc triển khai Nghị định vẫn đang trong quá trình nghiên cứu, xây dựng nên các tập đoàn, tổng công ty vẫn còn gặp nhiều lúng túng trong triển khai, thực hiện.

Để Nghị định quan trọng này sớm đi vào thực tiễn hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, các Bộ cần nhanh chóng hoàn thiện những cơ chế chính sách này.

Trước mắt, Bộ Tài chính sẽ trình Chính phủ quy định về chế độ quản lý tài chính; quản lý, sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn; chế độ báo cáo và công khai tài chính; tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Chính phủ quy định về việc thành lập mới, tổ chức lại, giải thể công ty TNHH một thành viên; quy định điều lệ mẫu của tổng công ty nhà nước và doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; chế độ giám sát, kiểm tra...

Bộ Nội vụ trình Chính phủ quy định về bổ nhiệm nhân sự, trong khi Bộ Lao động - Thương binh và xã hội sẽ trình quy định về chế độ tuyển dụng và lương thưởng trong các doanh nghiệp nhà nước.

Đối với các Bộ trực tiếp quản lý doanh nghiệp, công việc cần triển khai trong thời gian tới là xây dựng Dự thảo Nghị định về điều lệ tổ chức hoạt động của các doanh nghiệp trực thuộc.

Theo chinhphu.vn