Đây là thắng lợi to lớn và là trang sử hào hùng, chói lọi của Đảng bộ, quân và dân Hoài Ân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Trong những năm 1969-1972, đế quốc Mỹ thực hiện chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, Hoài Ân là một địa bàn trọng điểm đánh phá và là vùng thí điểm trong kế hoạch “bình định cấp tốc” của địch ở Bình Định. Tuy vậy, Đảng bộ huyện Hoài Ân vẫn vững vàng trong lãnh đạo và chỉ đạo, kiên trì bám đất, bám dân, đánh địch, phát động quần chúng, xây dựng và phát triển thực lực tại chỗ, từng bước đưa phong trào cách mạng không ngừng vươn lên, khôi phục vùng giải phóng, giành thế chủ động trên chiến trường.

Chấp hành chủ trương của Khu ủy Khu V và Tỉnh ủy, Đảng bộ, quân và dân Hoài Ân sát cánh cùng Sư đoàn 3 Sao vàng khẩn trương chuẩn bị, sẵn sàng bước vào Chiến dịch Xuân - Hè 1972 giải phóng Hoài Ân. Sau một thời gian chuẩn bị, đúng 1 giờ sáng 9.4.1972, bộ đội ta khai hỏa tấn công cứ điểm Gò Loi - cứ điểm quan trọng và kiên cố trong hệ thống cứ điểm của địch án ngữ tại khu vực ngã ba Tân Thạnh (Ân Tường) nhằm chia cắt địa bàn và đường liên lạc của ta ở Bắc Bình Định. Sau 20 phút chiến đấu, ta đã diệt gọn quân địch và hoàn toàn làm chủ trận địa.

Từ đó, quân và dân huyện Hoài Ân cùng với Sư đoàn 3 dồn dập tiến công và nổi dậy, đánh chiếm các chốt điểm quan trọng, tiêu diệt các lực lượng tiếp viện của địch, bức địch ra khỏi các chốt điểm, giải phóng các xã và siết chặt vòng vây quận lỵ.

Đúng 11 giờ trưa ngày 19.4.1972, cờ giải phóng tung bay trên quận lỵ, giải phóng hoàn toàn huyện Hoài Ân với hơn 30.000 dân. Đây là huyện đồng bằng đầu tiên của Khu V được giải phóng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và là một trong những huyện giải phóng hoàn chỉnh trên chiến trường miền Nam trong cuộc tiến công chiến lược năm 1972 của quân và dân ta.

Một tuần sau ngày giải phóng Hoài Ân, Đại tướng Võ Nguyên Giáp thay mặt Quân ủy Trung ương đã gửi điện khen ngợi thành tích xuất sắc của Sư đoàn 3, của quân và dân Bình Định.

Ý nghĩa to lớn của thắng lợi trong Chiến dịch Xuân - Hè 1972 không chỉ giải phóng hoàn toàn huyện Hoài Ân mà còn tạo nên thế và lực mới tiếp tục giải phóng hoàn toàn huyện Hoài Nhơn và phần lớn huyện Phù Mỹ, mở ra một vùng giải phóng liên hoàn ở Bắc Bình Định, cắt đứt giao thông của địch trên quốc lộ 1, tạo sự chia cắt các vùng chiến thuật của địch trong nhiều tháng. Đồng thời, hỗ trợ tạo thế và lực mới cho chiến trường Bình Định, các tỉnh Khu V và miền Nam lúc đó.

Chiến thắng giải phóng huyện Hoài Ân bắt nguồn từ đường lối chính trị, quân sự độc lập, tự chủ và sự lãnh đạo tài tình của Đảng, mà trực tiếp là sự lãnh đạo và chỉ đạo của Tỉnh ủy Bình Định, Huyện ủy Hoài Ân. Đó là chiến thắng của ý chí tự lực, tự cường; của tinh thần đấu tranh kiên trì, dũng cảm, mưu trí, vận dụng sáng tạo, phối hợp chặt chẽ và liên tục đẩy mạnh ba mũi giáp công; kết hợp giữa tiến công và nổi dậy, chớp lấy thời cơ để giải phóng, giành chính quyền về tay nhân dân.

Ngày 27.7.1972, địch bắt đầu mở đợt phản kích hòng đánh chiếm quận lỵ Hoài Ân nhưng chúng đã vấp phải trận địa phòng ngự vững chắc, ý chí chiến đấu kiên cường của quân và dân Hoài Ân. Ta đã đánh bại 9 đợt phản kích quy mô lớn và tất cả các đợt càn quét, lấn chiếm của địch. Những thắng lợi của quân và dân Hoài Ân trong suốt gần 3 năm chống phản kích, lấn chiếm của địch có ý nghĩa vô cùng quan trọng, không những bảo vệ vững chắc vùng giải phóng Hoài Ân mà còn tạo hậu cứ và thế đứng chiến lược cho quân dân Bình Định tiến tới giải phóng toàn tỉnh ngày 31.3.1975.

Với ý nghĩa lịch sử to lớn của Chiến dịch Xuân - Hè giải phóng Bắc Bình Định năm 1972 mà đỉnh cao là giải phóng hoàn toàn huyện Hoài Ân cùng với hơn 1.000 ngày chiến đấu vô cùng oanh liệt của quân và dân ta để bảo vệ vùng giải phóng, năm nay, tỉnh ta tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 40 năm giải phóng huyện Hoài Ân. Đây là dịp ôn lại truyền thống đấu tranh cách mạng anh hùng, kiên cường trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của Đảng bộ, quân và dân huyện Hoài Ân nói riêng và quân và dân tỉnh Bình Định nói chung; những bài học kinh nghiệm về sự phối hợp nhịp nhàng đạt đến tầm nghệ thuật trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; sự phối hợp tác chiến giữa các đơn vị lực lượng vũ trang địa phương và chủ lực; giữa hoạt động vũ trang và phong trào nổi dậy của quần chúng nhằm bồi đắp cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.