Trung ương đã bổ sung tỉnh ta vào vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, thành lập Khu kinh tế Nhơn Hội với vai trò là động lực trong phát triển kinh tế của tỉnh và khu vực, quy hoạch tuyến du lịch Phương Mai- Núi Bà là tuyến du lịch trọng điểm quốc gia …. . Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện nhiệm vụ trong thời gian qua cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức, tình hình kinh tế thế giới có những diễn biến phức tạp, lâm vào suy giảm và khủng hoảng tài chính tiền tệ; tình hình trong nước có lúc lạm phát, giá cả nguyên, nhiên, vật liệu và nhiều loại hàng hoá tăng cao, tiếp theo là suy thoái, đầu ra sản phẩm gặp khó khăn đã tác động trực tiếp đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói chung và phát triển Khu kinh tế Nhơn Hội nói riêng. 

Thực hiện Chương trình hành động của Tỉnh ủy Bình Định về triển khai đồng bộ nhiệm vụ phát triển Khu kinh tế Nhơn Hội (giai đoạn 2006-2010), sau 5 năm triển khai, công tác đầu tư cơ sở kết cấu hạ tầng và thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Nhơn Hội trong đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ:

1. Về công tác quy hoạch và bồi thường giải phóng mặt bằng

Đến nay, đã hoàn thành công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của Khu kinh tế; về cơ bản đã hoàn thành lập quy hoạch chi tiết 1/2000 và 1/500 các khu chức năng chủ yếu trong Khu kinh tế để làm cơ sở thu hút các dự án đầu tư. Đã tổ chức cuộc thi ý tưởng quy hoạch Khu đô thị mới Nhơn Hội và chọn được Đồ án quy hoạch để triển khai lập quy hoạch chi tiết.

Đã thực hiện bồi thường và giao đất sạch cho nhà đầu tư để thực hiện các dự án Khu du lịch Trung Lương, Khu công nghiệp (khu B và C); bồi thường trên 95% diện tích mặt bằng dự án Khu công nghiệp (khu A), Trung tâm thương mại dịch vụ du lịch Bắc đầu Cầu, Khu trung tâm Khu kinh tế và bồi thường các dự án xây dựng hạ tầng, dự án đầu tư khác… với diện tích đã giải phóng mặt bằng trên 1.700 ha , ngoài ra còn trên 1.500 ha chủ yếu là đất trồng cây lâm nghiệp thuộc khu đô thị mới Nhơn Hội, khu điện gió, một số khu du lịch… nên sẽ thuận lợi trong việc GPMB khi triển khai dự án. Tiếp tục tổ chức bồi thường trên toàn bộ các khu chức năng của Khu kinh tế, tập trung dự án khu phi thuế quan; các khu du lịch Vĩnh Hội, Hải Giang; khu du lịch lịch sử tâm linh khu vực Linh Phong …

2. Thực hiện đầu tư xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng thiết yếu của khu kinh tế

Với đặc điểm là khu vực bán đảo, tuy gần trung tâm thành phố Quy Nhơn nhưng trước đây Nhơn Hội vẫn được coi là địa bàn vùng sâu vùng xa do cách trở về giao thông. Từ xác định tình hình, tỉnh đã tập trung đầu tư công trình đường nối từ thành phố Quy Nhơn đến Khu kinh tế Nhơn Hội (bán đảo Phương Mai) với điểm nhấn là cầu Thị Nại, cũng là biểu tượng vươn xa trên tư thế vững chãi của Bình Định. Đầu tư một số công trình giao thông khác như chỉnh tuyến, nâng cấp mở rộng tỉnh lộ ĐT 635 từ sân bay Phù Cát đi thẳng đến phía Bắc Khu kinh tế, xây dựng mới tuyến tỉnh lộ ĐT 639 từ Khu kinh tế đi dọc ven biển đến phía Bắc tỉnh… đã cơ bản giải quyết bài toán giao thông đối ngoại của Khu kinh tế.

Về giao thông đối nội của Khu kinh tế, đã tập trung đầu tư xây dựng hoàn thành tuyến đường ngang từ Hội Thành đến Nhơn Lý dài khoảng 5 km kết nối xã Nhơn Lý với bên ngoài, phục vụ đi lại cho cư dân địa phương và cho khu du lịch biển Nhơn Lý Cát - Tiến, khu đô thị mới Nhơn Hội trong tương lai; xây dựng tuyến đường ven núi nối Nhơn Hội với Nhơn Hải tạo điều kiện đi về Quy Nhơn cho nhân dân xã Nhơn Hải; cơ bản hoàn thành công trình Đường trục chính theo hướng Bắc - Nam của Khu kinh tế dài khoảng 15 km chạy qua các khu chức năng chính của Khu kinh tế, đáp ứng nhu cầu phát triển quỹ đất được quy hoạch và tạo thuận lợi về giao thông để đẩy nhanh tiến độ xây dựng của các nhà đầu tư.

Một số công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu khác cũng đã được hoàn thành, như khu tái định cư Nhơn Phuớc giai đoạn 1- 30 ha; trạm bơm tăng áp 12.000m²/ngày và tuyến ống cấp nước từ Quy Nhơn qua Khu kinh tế phục vụ cho khu công nghiệp và khu tái định cư Nhơn Phước; tuyến lưới cấp điện 22 KV phục vụ cho khu công nghiệp và các trạm viễn thông phục vụ nhu cầu của Khu kinh tế. Tổ chức trồng rừng phòng hộ chắn cát, rừng cảnh quan tại khu vực đồi cát Nhơn Lý, khu quy hoạch cây xanh với diện tích khoảng 180 ha.

Đang tiếp tục thi công các công trình: Khu trung tâm Khu kinh tế, Khu xử lý nước thải tập trung khu công nghiệp (giai đoạn 1), đường dẫn ra cảng tổng hợp, khu tái định cư Cát Tiến và lập các thủ tục chuẩn bị đầu tư để thi công Khu nghĩa địa cải táng, Khu xử lý chất thải rắn, khu neo đậu tàu thuyền phục vụ khu tái định cư Nhơn Phuớc … .

Ngoài các công trình đầu tư từ nguồn Ngân sách, Tỉnh đã sớm mời gọi các nhà đầu tư có tiềm năng để phát triển cơ sở hạ tầng các khu công nghiệp, khu phi thuế quan. Đến nay, hệ thống hạ tầng các khu công nghiệp đã cơ bản đáp ứng để thu hút các dự án đầu tư vào sản xuất. KCN Nhơn Hội (Khu A) đã san nền được khoảng 450 ha, xây dựng trên 50% khối lượng đường giao thông nội bộ, hệ thống thoát nước; KCN Nhơn Hội (Khu B) đã san nền khoảng 210 ha, xây dựng trên 30% khối lượng đường giao thông nội bộ, hệ thống thoát nước, , Khu phi thuế quan tuy mới triển khai nhưng cũng đã san nền được gần 100 ha.

Nhìn chung, trong thời gian qua, tỉnh đã tập trung thực hiện có kết quả rõ nét về đầu tư cơ sở hạ tầng của Khu kinh tế, đặc biệt là hệ thống giao thông đối nội và đối ngoại, xây dựng một cách đồng bộ hạ tầng khu công nghiệp và các cơ sở hạ tầng thiết yếu khác để phục vụ thu hút các dự án đầu tư, đáp ứng yêu cầu phát triển Khu kinh tế trong thời gian tới.

3. Công tác xúc tiến mời gọi đầu tư vào Khu kinh tế được quan tâm triển khai sớm.

Ngay từ những ngày đầu thành lập Khu kinh tế, Tỉnh đã chủ động đẩy mạnh công tác xúc tiến đầu tư, phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, các ngân hàng thương mại tổ chức nhiều đợt quảng bá xúc tiến đầu tư. Do vậy, tuy mới được hình thành, Khu kinh tế Nhơn Hội đã nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Kết quả đến nay đã có hơn 90 đoàn các nhà đầu tư trong và nước ngoài đến tìm hiểu, đăng ký, ký kết văn bản ghi nhớ đầu tư vào Khu kinh tế Nhơn Hội. Đến nay, trong Khu kinh tế có 32 dự án được cấp Giấy chứng nhận đầu tư đầu tư với vốn đăng ký 32.506 tỷ đồng, diện tích thuê đất là 3.834 ha (chiếm khoảng 60% diện tích đất quy hoạch xây dựng của Khu kinh tế), trong đó có 07 dự án có vốn đầu tư nước ngoài với vốn đăng ký 495,72 triệu USD. Theo lĩnh vực đầu tư, có 13 dự án hạ tầng kỹ thuật chiếm tỷ trọng 42,8% tổng vốn đầu tư, 11 dự án sản xuất công nghiệp chiếm tỷ trọng 10,7% và 08 dự án du lịch chiếm tỷ trọng 46,5%. Suất đầu tư bình quân trên 1 ha đất khu công nghiệp là 42,9 tỷ đồng (tương đương 2,5 triệu USD/ha); suất đầu tư bình quân trên 1 ha đất xây dựng khu du lịch là 10,2 tỷ đồng (kể cả đất cây xanh, đồi núi…).

Tổng vốn thực hiện các dự án đến nay khoảng 1.427 tỷ đồng. Trong khu công nghiệp đã có 11 dự án thuê lại đất với diện tích là 57 ha.

Hiện nay, nhiều dự án có quy mô lớn đang được xúc tiến đầu tư vào Khu kinh tế như Dự án nhà máy lọc dầu quy mô 8 – 10 triệu tấn/năm ( giai đoạn 1 sẽ triển khai với quy mô 3 triệu tấn/năm ) tại khu phi thuế quan do các Công ty TNHH Rayong, Công ty STFE, Thai Oil (Thái Lan) hợp tác đầu tư; Dự án luyện phôi và cán thép 01 triệu tấn/năm với giai đoạn 1: 500.000 tấn/năm do Tập đoàn Thanh Yến (Hoàn Cầu Group) đầu tư ….

Nhìn chung việc thực hiện thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Nhơn Hội đã có kết quả khả quan, đạt trên 135% chỉ tiêu đề ra theo Chương trình hành động. . Tuy nhiên vốn thực hiện của các dự án còn thấp, chỉ đạt 25% chỉ tiêu đề ra.

4. Một số giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở hạ tầng và thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Nhơn Hội trong thời gian đến

Kết quả thực hiện đầu tư xây dựng Khu kinh tế Nhơn Hội trong thời gian qua đã tạo tiền đề vững chắc để Khu kinh tế có thể phát triển trong thời gian đến, để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh giai đoạn 2011 – 2015, cần tiếp tục tập trung nổ lực của các cấp, các ngành để xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng và xúc tiến các dự án đầu tư vào Khu kinh tế với một số giải pháp sau:

+ Tập trung huy động các nguồn vốn đầu tư các công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu

Tiếp tục tranh thủ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ có mục tiêu, vốn ứng trước kế hoạch và vay tồn ngân kho bạc để đầu tư các công trình hạ tầng theo quy hoạch, tập trung công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng giao thông và các công trình hạ tầng dùng chung của Khu kinh tế. Đa dạng hóa các hình thức huy động vốn, nhất là vốn từ quỹ đất khu đô thị và có thể xem xét vay ngân hàng thương mại để bảo đảm nhu cầu đầu tư theo kế hoạch tiến độ và sau đó hoàn trả bằng nguồn thu từ quỹ đất Khu đô thị mới Nhơn Hội.

Phát huy nguồn vốn của các thành phần kinh tế tham gia đầu tư kinh doanh các công trình hạ tầng, dịch vụ hạ tầng như hạ tầng khu công nghiệp, khu phi thuế quan, cấp điện, cấp nước, viễn thông… trong Khu kinh tế. Bảo đảm hoàn thành đồng bộ cơ sở hạ tầng thiết yếu của Khu kinh tế trong nửa đầu của nhiệm kỳ.

+ Thực hiện tốt chính sách bồi thường và tái định cư, kiên quyết xử lý các trường hợp cố tình chây ỳ

Thực hiện đầy đủ các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để bảo đảm quyền lợi của người dân bị di dời giải tỏa; quy hoạch xây dựng các khu tái định cư với diện tích phân lô phù hợp, tạo điều kiện cho hộ dân sớm ổn định cuộc sống và có điều kiện chuyển đổi nghề phù hợp.

Bố trí kinh phí hỗ trợ đào tạo nghề; tổ chức vận động người lao động trong độ tuổi thuộc diện di dời giải tỏa tham gia học nghề để chuyển đổi nghề. Các doanh nghiệp đầu tư vào Khu kinh tế ưu tiên tiếp nhận lao động bị di dời giải tỏa do ảnh hưởng của dự án và được ngân sách tỉnh hỗ trợ chi phí đào tạo nghề.

Tháo gỡ cơ bản các vướng mắc tại chính quyền cơ sở trong việc xác nhận nguồn gốc sử dụng đất của hộ dân để đẩy nhanh tiến độ lập phương án bồi thường giải phóng mặt bằng.

Tăng cường phối hợp giữa Ban Quản lý khu kinh tế với các sở, ngành liên quan, UBND các huyện, thành phố trong công tác quản lý đất đai, ngăn chặn có hiệu quả việc cơi nới, xây cất, lấn chiếm đất trái phép trong Khu kinh tế; tiếp tục tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt chủ trương bồi thường giải phóng mặt bằng của Nhà nước. Đẩy nhanh việc giải quyết các đơn thư khiếu nại trong công tác bồi thường; kiên quyết tổ chức cưỡng chế kịp thời các trường hợp đã nhiều lần vận động thuyết phục nhưng vẫn chây ỳ, cố tình không thực hiện giao trả mặt bằng theo quy định nhằm đẩy nhanh tiến độ giao đất sạch cho nhà đầu tư.

+ Tích cực hỗ trợ triển khai có kết quả các dự án đầu tư , đặc biệt là dồn sức vào các dự án lớn, dự án động lực để tạo sự lan tỏa.

Tích cực phối hợp, hỗ trợ nhà đầu tư trong việc hoàn thành các thủ tục đầu tư, tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về BT,GPMB để sớm giao đất cho Nhà đầu tư triển khai xây dựng các dự án động lực: Dự án lọc dầu, dự án luyện cán thép, các dự án du lịch tuyến Nhơn Lý – Cát Tiến, đặc biệt là Khu du lịch Vĩnh Hội, Khu du lịch Hải Giang trong Khu kinh tế ….

Đôn đốc Cục Hàng Hải thuộc Bộ Giao thông – Vận tải triển khai dự án nạo vét luồng tàu từ cảng Quy Nhơn đến cảng Nhơn Hội ( giai đoạn 1) trong năm 2011 để bảo đảm dự án xây dựng cảng tổng hợp Nhơn Hội (là dự án trọng điểm) có thể sớm triển khai đưa vào sử dụng nhằm thúc đẩy các dự án lớn trong Khu công nghiệp ( xi măng, thép...) triển khai xây dựng và hoạt động.

Có chính sách hỗ trợ ban đầu để DN đầu tư hệ thống cấp nước sản xuất 100.000 m³/ngày.đêm phục vụ Khu kinh tế nhằm bảo đảm giá cấp nước phù hợp, tạo sức hấp dẫn thu hút các dự án đầu tư vào các khu công nghiệp.

Chủ động nghiên cứu, có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực kịp thời đáp ứng nhu cầu lao động của các dự án, nhất là những dự án có quy mô lớn, dự án đòi hỏi nguồn nhân lực trình độ cao.

Quy hoạch quỹ đất và thực hiện chính sách hỗ trợ các thành phần kinh tế tham gia xây dựng nhà ở cho người lao động làm việc tại Khu kinh tế; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân.

+ Tăng cường hoạt động quản lý và xúc tiến đầu tư

Thường xuyên rà soát các dự án đăng ký đầu tư vào Khu kinh tế, yêu cầu các doanh nghiệp phải cam kết tổ chức xây dựng dự án theo đúng tiến độ trong Giấy chứng nhận đầu tư, kiên quyết thu hồi các dự án mà chủ đầu tư thiếu năng lực, không triển khai thực hiện như cam kết.

Củng cố tổ chức bộ máy thực hiện công tác xúc tiến đầu tư. Phối hợp với các chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, khu phi thuế quan lập kế hoạch xúc tiến đầu tư một cách hiệu quả, bên cạnh tổ chức thu hút đầu tư nước ngoài, cần xem trọng thu hút các nhà đầu tư trong nước. Sớm hoàn thành quy hoạch Khu đô thị mới để kêu gọi đầu tư.

+ Tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm an ninh trật tự tại Khu kinh tế

Đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho Ban Quản lý Khu kinh tế và đề nghị các Bộ, ngành tiếp tục ủy quyền để tạo điều kiện cho Ban Quản lý thực hiện cơ chế “một cửa”, giải quyết nhanh chóng các thủ tục hành chính cho nhà đầu tư.

Tiếp tục xây dựng quy chế phối hợp cụ thể giữa Ban Quản lý Khu kinh tế với từng sở, ngành, chính quyền địa phương liên quan để phân định cụ thể trách nhiệm của Ban Quản lý và các cơ quan trong công tác quản lý nhà nước về phát triển kinh tế và quản lý lãnh thổ, an ninh trật tự, trong giải quyết các thủ tục hành chính cho nhà đầu tư và người dân trong Khu kinh tế.

Công an tỉnh, Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh tăng cường lực lượng trên địa bàn Khu kinh tế để bảo đảm công tác an ninh trật tự cho doanh nghiệp và nhân dân, kịp thời giải quyết các điểm nóng phát sinh.

Qua 5 năm xây dựng và phát triển, Khu kinh tế Nhơn Hội đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ giai đoạn đầu là xây dựng cơ sở hạ tầng, từ một vùng đất phần lớn là đồi cát chủ yếu trồng dương và bạch đàn, Khu kinh tế Nhơn Hội đã từng bước được hình thành theo quy hoạch với các công trình hạ tầng có quy mô lớn để tạo nên vóc dáng khu công nghiệp, đô thị, dịch vụ đầy tiềm năng, hấp dẫn, tạo tiền đề để Khu kinh tế phát triển. Nhiệm kỳ tiếp theo sẽ là giai đoạn cất cánh của Khu kinh tế, với mục tiêu đến năm 2015, giá trị SXCN trên địa bàn Khu kinh tế chiếm khoảng 20% tổng giá trị SXCN và 10% tổng giá trị kim ngạch Xuất khẩu toàn tỉnh, tạo bước đột phá về phát triển công nghiệp của tỉnh, góp phần quan trọng cho việc thực hiện chỉ tiêu Tổng sản phẩm địa phương bình quân hàng năm tăng từ 13-14%./.