Từ thực trạng, kiến nghị của địa phương…  

Tại xã Nhơn Hội, nơi có nhiều dự án được triển khai và nhiều hộ dân phải di dời, hiện vẫn còn 57 hộ dân bị ảnh hưởng bởi 4 dự án được triển khai từ năm 2006 đến nay, vẫn chưa chịu di dời, giao trả mặt bằng vì những vướng mắc trong chính sách đền bù GPMB, cấp đất TĐC hay chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề và tạo việc làm. Trước thực trạng này, UBND xã Nhơn Hội đề nghị: Tỉnh cần tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công san lấp mặt bằng, xây dựng đồng bộ các cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ cho các doanh nghiệp (DN) vào đầu tư tại KKT; quan tâm đến việc xử lý nước thải, bảo vệ môi trường của các DN để bảo vệ môi trường xung quanh, không ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân. Ngoài ra, UBND tỉnh cần có chủ trương giải quyết dứt điểm tình hình khiếu kiện của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án Khu công nghiệp (Khu A); yêu cầu tính toán lại phần hỗ trợ chuyển đổi nghề, việc làm vì cho rằng trước đây chỉ hỗ trợ 40% theo Quyết định 25/2008 nhưng hiện nay Quyết định 04/2010 hỗ trợ 3 lần theo giá đất nông nghiệp bị thu hồi…

Tại địa bàn thôn Vĩnh Hội, xã Cát Hải, huyện Phù Cát, nơi thực hiện Dự án khu du lịch - khách sạn và nghỉ dưỡng Vĩnh Hội, tình trạng người dân lấn chiếm đất để sản xuất, trồng cây trái phép, cơi nới xây dựng nhà cửa trên địa bàn vẫn luôn xảy ra. Theo UBND xã Cát Hải, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do dự án chậm thi công, đất bỏ hoang dù trước đó địa phương đã giao 137 ha đất trống cho chủ đầu tư. Từ năm 2009 đến nay, một số hộ dân có diện tích đất bị thu hồi để làm tuyến đường nắn ĐT 639 không còn đất sản xuất, ảnh hưởng đến cuộc sống, nên đã tự ý khoanh bao, san lấp mặt bằng để sản xuất, trồng cây. Ngoài ra, do dự án chậm triển khai, lại chưa có quy hoạch tái định cư trong khi một gia đình ở chung nhiều thế hệ, chật chội, lại xuống cấp, sắp sập, cũng dẫn đến việc các hộ dân đã tự ra xây dựng nhà để ở.

Ngoài ra, UBND xã Cát Chánh, Cát Tiến (Phù Cát) cũng phản ánh tình trạng một số khu vực dân cư thuộc vùng quy hoạch, dẫu chưa có dự án nào được triển khai tại đây, nhưng người dân không được phép xây dựng, cơi nới sửa chữa nhà; việc chủ dự án thi công chậm trễ tại Dự án Khu du lịch tâm linh (chùa Ông Núi, Cát Tiến) làm ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt của người dân. “Hộ dân nào cơi nới, sửa chữa, chúng tôi đều phải xuống lập biên bản đình chỉ thi công dù nhu cầu sửa chữa nhà ở của họ là chính đáng. Đề nghị UBND tỉnh có chủ trương đối với những trường hợp này…”- ông Võ Thành Hải, Chủ tịch UBND xã Cát Chánh nói. 

“Gỡ” theo cách nào? 

Theo ông Man Ngọc Lý, Trưởng ban Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh (BQL KKT), khó khăn nhất trong công tác GPMB hiện nay là chính sách bồi thường không ổn định, càng về sau càng có lợi nên dẫn đến tình trạng so bì giữa người được nhận tiền đền bù, hỗ trợ trước và người được hỗ trợ sau. Bởi vậy, để giải quyết tốt những vấn đề vướng mắc trong công tác GPMB,TĐC, tỉnh cần ổn định chính sách bồi thường, GPMB và TĐC để tạo sự nhất quán trong công tác GPMB và hạn chế khiếu kiện của người dân. Điều chỉnh kịp thời đơn giá bồi thường, phù hợp với giá thị trường khi giá cả có sự thay đổi lớn và đột biến…“Chính sách đền bù GPMB, TĐC phải dựa trên những quy định của nhà nước, không thể làm trái. GPMB KKT Nhơn Hội là việc lâu dài, giải quyết theo kiểu “đi đêm”, “hứa cho được việc” với người dân sẽ càng làm cho tình hình trở nên phức tạp và bất lợi hơn. Đối với trường hợp đã nhận tiền hỗ trợ theo QĐ 25/2008 thì nay không thể hồi tố được…”- ông Lý khẳng định.

Theo đề nghị của một số địa phương, BQL KKT cần xây dựng kế hoạch tuyên truyền để nhân dân phối hợp trong công tác kiểm kê; phối hợp đồng bộ với chính quyền địa phương, thôn, xã khi đi kiểm kê, xác định nguồn gốc đất đối với các hộ dân có đất bị thu hồi; UBND tỉnh cần trực tiếp đối thoại với người dân, nghe họ phản ánh sớm để giải quyết những bức xúc, vướng mắc, sớm tạo sự đồng thuận trong dân về chủ trương, chính sách thực hiện dự án. Đối với các khu TĐC, cần sớm xây dựng, hoàn chỉnh các hạng mục để người dân an tâm sinh sống và làm cho các hộ dân đang thuộc diện GPMB thấy được nơi ở mới có cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội tốt hơn nơi ở cũ, tạo tiền đề để công tác GPMB thuận lợi và hiệu quả hơn.